Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác - Đại danh y thế giới

Năm 2024, nước ta kỷ niệm trọng thể 300 năm ngày sinh của đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác. Dịp này, phiên họp Đại hội đồng Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hiệp quốc (UNESCO) lần thứ 42 đã vinh danh những công lao, cống hiến của Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác cho nền y học Việt Nam và thế giới. Đây là tin vui và là niềm tự hào to lớn đối với Dân tộc Việt Nam. Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác là danh y lỗi lạc trong lịch sử y học dân tộc, ông để lại kho tàng y học vô giá, đặt nền móng quan trọng cho sự phát triển của y học Việt nam.

Danh y Lê Hữu Trác sinh năm 1724, mất năm 1791, quê ở xã Liêu Xá, huyện Đường Hào, phủ Thượng Hồng, Tỉnh Hải Dương (nay thuộc huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên). Sinh ra trong một cự tộc nổi tiếng, có nhiều người đỗ đạt về khoa bảng và làm quan to trong triều đình, Lê Hữu Trác sớm được theo cha là Tiến sĩ - Ngự sử Lê Hữu Mưu, học tập ở kinh kỳ và đã đậu Tam trường. Trải qua nhiều năm bị bệnh phải đi chữa trị, năm 30 tuổi ông quyết định chọn y học để cứu mình và cứu người. Ở Hương Sơn, ông làm nhà cạnh rừng và dành thời gian nghiên cứu Đông y, bắt đầu bằng bộ Hoàng Đế Nội Kinh.

Vừa chữa bệnh, vừa đào tạo thầy thuốc, ông còn tổ chức Hội y để quy tụ các danh y liên hệ, trao đổi học hỏi nhau. Trong suốt những năm làm thầy thuốc, Danh y Lê Hữu Trác vẫn luôn mong muốn truyền lại y lý cho thế hệ sau thông qua những cuốn sách. Bộ “Hải Thượng Y tông tâm lĩnh” được ông dày công biên soạn, ghi chép và chắt lọc lại những chân lý ông đã lĩnh hội được từ các đại danh y đời trước và mất gần 10 năm (1760 – 1770) để hoàn thành. Đây là cuốn sách chứa đựng những tinh túy nhất trong sự nghiệp của người thầy thuốc vĩ đại này và là tài sản vô giá của nền y học Việt Nam. Bộ "Hải Thượng Y tông tâm lĩnh" (gồm 28 tập, 66 quyển) bao gồm lý, pháp, phương, dược và biện chứng luận trị về nội khoa, ngoại khoa, phụ khoa, sản khoa, nhi khoa, đậu sởi, nhãn khoa, thương khoa, cấp cứu và cả đạo đức y học, vệ sinh phòng bệnh… Thế giới đã đánh giá cao là "Bách khoa thư" y học vĩ đại nhất của Việt Nam thời trung đại, có giá trị sâu sắc, bền vững về nhiều mặt. Tầm ảnh hưởng sâu rộng mang tầm vóc quốc tế của đại danh y Lê Hữu Trác truyền cảm hứng cho nhân loại.

Hiện bộ "Hải Thượng Y tông tâm lĩnh" đã được giới thiệu, tìm hiểu và nghiên cứu ở khá nhiều nước trên thế giới như: Trung Quốc, Nhật Bản, Pháp, Nga, Đức, Anh, Thụy Sĩ, Hoa Kỳ...

Trong suốt cuộc đời làm thuốc của mình, Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác đã đúc kết tinh hoa của y học nhân loại và y dược cổ truyền Việt Nam, để lại di sản vô giá cho ngành Y tế Việt Nam.

Theo ông, nhân cách của người thầy thuốc chân chính phải có đủ 8 đức tính: Nhân - Minh - Đức - Trí - Lượng - Thành - Khiêm - Cần, và cũng chỉ ra 8 tội cần tránh của lương y: Lười - Keo - Tham - Dối - Dốt - Ác - Hẹp hòi - Thất đức.

Cuộc đời của đại danh y, Nhà văn hóa xuất sắc của dân tộc, Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác là hình ảnh cao đẹp của người thầy thuốc với kiến thức uyên thâm, là tấm gương sáng chói về y đức, y đạo, y thuật cho muôn đời noi theo./.